Oekraïne en Nederland: een strategische samenwerking op de kapitaalmarkten

Een kans voor Nederlandse financiële instituten om Europese leiderschap te vergroten

De Nederlandse financiële diensten hebben zich decennialang onderscheiden door praktische zakelijkheid, innovatie en een globaal perspectief. Het spreekwoord zegt: "De nood breekt wetten" — en inderdaad, uit crises ontstaan kansen. De huidige situatie in Oekraïne — met zijn enorme economische potentieel na de wederopbouw — biedt Nederlands bedrijven en financiële instellingen een unieke gelegenheid om niet alleen waarde te creëren, maar ook als strategische partner van Europa op te treden.​

In juli 2025 onderkenning deze mogelijkheid formeel toen het Memorandum of Understanding werd ondertekend tussen Oekraïne’s Ministry of Finance, National Bank, NCCPM en de EBRD, met steun van Nederlandse partners. Dit artikel richt zich op Nederlandse financiële professionals en beleidsmakers en belicht waarom samenwerking aan Oekraïne’s kapitaalmarktinfrastructuur voordelig is voor Nederlandse economische belangen.​

Disclaimer: Dit artikel heeft uitsluitend informatief en educatief karakter. Het vormt geen beleggingsadvies of aanbeveling voor financiële transacties. Alle investeringsbeslissingen dienen gebaseerd te zijn op eigen analyse en advies van gekwalificeerde financiële adviseurs. De auteur aanvaardt geen aansprakelijkheid voor mogelijke financiële verliezen uit gebruik van de informatie in dit artikel.

Het Nederlandse financiële voetbal: waarom we spelen waar anderen niet durven

De feiten spreken voor zich

Nederland beschikt over een van Europa’s meest dynamische financiële systemen. Met €1,6 biljoen vermogen onder beheer, is ons land een van de grootste vermogensbeheerders ter wereld. Ter vergelijking: dit is groter dan het gehele BNP van Rusland vóór de invasie.​

De pensioensector vormt de ruggengraat. 64% van dit vermogen wordt beheerd door pensioenfondsen — het hoogste aandeel ter wereld ten opzichte van het BNP. De twee gelegeneden:​

ABP — met €520 miljard onder beheer het pensioen van miljoen Nederlandse ambtenaren — en PFZW — €286 miljard voor healthcare werkers — zijn globale spelers die in vrijwel elke relevante markt ter wereld actief zijn.​

Euronext: Europese marktleider uit Amsterdam

Euronext Amsterdam, onderdeel van de pan-Europese beursconcern Euronext, is onder de top drie van Europese handelsplatformen. Met een marktkapitalisatie van €1,5-1,6 biljoen en 1.800+ genoteerde ondernemingen, voert Euronext 25% van alle Europese aandelenhandel uit.​

In 2024 behaalde Euronext mijlpalen die zijn ambitie voor Europese leiderschap onderstrepen:​

• 53 nieuwe IPO’s — één derde van alle nieuwe Europese lístingen

• €3,9 miljard nieuw kapitaal opgehaald voor IPO’s (+55% jaar-op-jaar)

• 14.700 nieuwe obligaties — een absoluut record

• Stabiele positie als Europese marktleider voor schuldfinancieringsproducten

AFM en DNB: regelgevingsexpertise

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) en De Nederlandsche Bank (DNB) vormen het "twin peaks" toezichtsmodel dat sinds 2002 succesvol werkt. AFM focust op marktgedrag en investeerdersprotectie, terwijl DNB prudentieel toezicht handhaaft. Dit model — gebaseerd op decennia van praktische ervaring — is voor veel landen een inspiratiebron.​

Oekraïne’s kapitaalmarkt: van slumering naar transformatie

De huidige stand: beperkt maar veerkrachtig

De Oekraïense kapitaalmarkt leed lange tijd onder:

• Lage liquiditeit en dominantie van staatsschuld (OVDP-obligaties: 93% van het handelsvolume)​

• Versnipperde infrastructuur met zwakke internationale koppelingen

• Beperkingen voor buitenlandse beleggers en technische achterstanden​

Toch toonde de markt veerkracht. Ondanks de oorlog bleef de Oekraïense beurs gedeeltelijk operationeel. Vraag naar OVDP groeide 83% tussen februari 2022 en juli 2025, met hryvnia-obligaties +89%, wat wijst op vertrouwen van zowel particuliere als institutionele beleggers.​

De hervormingsagenda: ambitieus en realistisch

In juni 2025 onderkende Oekraïne’s Financial Stability Council een ambitieus reformplan, bekrachtigd door een Memorandum of Understanding met de EBRD ondertekend in Rome:​

De doelarchitectuur:​

• Verticaal geïntegreerde infrastructuur: één platform voor trading, clearing, settlement en custody

• Nieuw tradingplatform: consolidatie van verspreide systemen

• Moderne clearing en depository: conform Europese standaarden (CSDR)

• Internationale strategische investeerder: via openbare tender

• Staatsdeelname: minimum 25% kapitaal in holdingstructuur

Dit is geen theoretische oefening. De Memorandum bundelt krachten van Oekraïne’s Ministry of Finance, NBU, NCCPM en de EBRD — Europa’s meest ervaren transformatie-instituut.​

Waar Nederlands voetbal en Oekraïense ambitie samenkomen: collaboratiemogelijkheden

1. Euronext als strategische partner?

De parallellen zijn opvallend. Euronext consolideerde succesvol beurzen in zeven landen onder één technologiplatform (Optiq). In oktober 2025 kondigde het groupe aan de Athense beurs (ATHEX) over te nemen — een precedent voor uitbreiding naar Zuid-Oost-Europa.​

Waarom Euronext voor Oekraïne?

• Bewezen expertise in cross-border consolidatie

• Technologische middelen voor moderne platforms

• Netwerk van Europese regelgevers (AFM, DNB, etc.)

• Ervaring met emerging markets-integratie

Voordelen voor Nederland:

• Vroege positionering in een markt met 40+ miljoen inwoners

• Commissie-inkomsten uit lístings, clearing en depository

• Strategisch voetenverzet in Oost-Europa

• Versterking van Europese financiële consolidatie (Bruessel’s beleid)

2. Depositair- en clearingservices: Nederlandse expertise

Nederland heeft 40 jaar ervaring met geavanceerde post-trade infrastructuur:

• Euroclear Nederland — centraal depository voor Nederlandse effecten​

• ICE Clear Netherlands — clearing voor derivaten​

• Integratie met TARGET2-Securities — Europese realtime-afwikkelingssysteem​

Oekraïne bouwt nu een modern depository- en clearingsysteem onder CSDR-standaarden. Nederlandse expertise kan:​

• Technologie en operationele processen leveren

• Personeel trainen in Europese best practices

• Integratiemogelijkheden creëren met Euroclear-netwerk​

Commercieel belang:

• Softwarelicentievergoedingen en technologie-transfer

• Afstemming en integratiehonoraria tussen depository’s

• Outsourchingcontracten voor bepaalde functies

3. Regelgeving en toezicht: het AFM-DNB model

Oekraïne vergroot de capaciteiten van NCCPM en beweegt zich naar het Europese twin-peaks model. Nederlandse regelgevers kunnen adviseren op:​

• Risicogeoriënteerde toezichtbenaderingen

• Investeerdersprotectie en conflictbehandeling

• Marktmisbruik detection en enforcement

• Cybersecurity en operational resilience (cruciaal in oorlogsomstandigheden)

De AFM, onder internationale druk als toezichthouder op Europese platforms, kan dit als soft power gebruiken — en Nederlands bedrijven profiteren van een stabielere regelgevingsomgeving.

4. Pensioenfondsen en vermogensbeheer: Oost-Europese diversificatie

Waarom Oekraïne interessant is voor Nederlandse pensioenfondsen

Nederlandse pensioenfondsen investeren massaal in Verenigde Staten (€293 miljard in aandelen) en minder in Europese bedrijven (€63 miljard), deels door marktgrootte. Echter, groeimarkten bieden typisch 200-400 basispunten excess return ten opzichte van rijpe markten.​

Een stabiele Oekraïense kapitaalmarkt zou beleggers kunnen aantrekken als:

• Aandelen van privatiseringsprojecten (energie, telecom, industrial)

• Sectorale obligaties (groen, infrastructuur, landbouw)

• Pensioenvehikels — naarmate Oekraïne zijn pensioenstelsel hervormt

Potentiële opbrengsten voor Nederland:

• Pensioenfondsen diversificeren portefeuilles

• Nederlandse pensioenbeheerders (APG, PGGM) beheren beleggingen (+commissies)

• Direct en indirect teruggave naar Nederlands pensioenstelsel door hogere rendementen

5. Beleggingsrekeningen en retail: brokers-kansen

Oekraïne moderniseert zijn pensioenstelsel met een contributief tweede pijler en vrijwillige derde pijler. Dit creëert vraag naar beleggingsplatformen — retail brokers, online trading, ETF-aanbieders.​

Nederlandse online-brokers (DEGIRO, Binckbank, interactive brokerage platforms) kunnen:

• Technologie licenteren aan Oekraïense platforms

• Direkte platforms openen voor Oekraïnse retail

• Educatief content over beleggen in Oekraïne verspreiden

Inkomstenbronnen:

• Platform fees en commissies

• Bid-ask spreads op valutatransacties

• Indirect advertising en customer acquisition

De huidige samenwerkingsprogramma’s: bewijzen van voortgang

Ukraine Partnership Facility (UPF)

€90 miljoen (2024-2026) via RVO (Netherlands Enterprise Agency) specifiek voor Nederlandse bedrijven die bijdragen aan Oekraïne’s wederopbouw.​

Pijlers:

• Energie en water

• Healthcare

• Landbouw

• Circulaire constructie

Voor financiële diensten: deze UPF-projecten vereisen geavanceerde financierings- en risicostructures — waar Nederlandse banken en adviseurs in uitblinken.

EBRD-medefinanciering

Nederland steunde EBRD-operaties met €40 miljoen in 2023-2024 voor Oekraïne-projecten, plus €72 miljoen voor Ukrenergotransformatiesector en €25 miljoen garanties voor agribusiness.​

Dit onderstreept hoeveel waarde Nederland erkent in Oekraïne’s wederopbouw. Voor financiële instellingen: elk EBRD-project vereist lokale samenwerkingspartners en juridische expertise.

Technische assistentie: NBU-programma’s

De Nationale Bank van Oekraïne ontvangt technische ondersteuning van Nederlandse experts over:

• Penstaffinance-onderwijs (in samenwerking met MoneyWise-programma)

• Statistieken en macro-data (CBS levering methodologische ondersteuning)​

Dit creëert:

• Consultancies

• Training contracts

• Knowledge transfer partnerships

Het Memorandum van 11 juli 2025: centrum-stage

Dit is de meest strategische: Oekraïne’s financial authorities en de EBRD ondertekenden samenwerking voor geïntegreerde kapitaalmarktinfrastructuur.​

Voornaamste stappen:​

1. Selectie internationale strategische investeerder via tenderprocedure (2025)

2. Creatie van holdingstructuur met staatsdeelname (minimum 25%)

3. Nieuw tradingplatform en gemoderniseerde clearing/settlement

4. Integratie met Europese CSD-netwerken

Nederland is nog niet expliciet genoemd, maar deze opening is precies waar Euronext, Nederlandse pensioenfondsen en verzekeraars hun rol kunnen spelen.

Voordelen voor Nederland: waarom dit razend voordelig is

1. Afhankelijkheid van Amerikaanse markten omlaag

Nederlandse pensioenfondsen hebben €293 miljard in Amerikaanse aandelen vs €63 miljard in Europese aandelen. Dit creëert valutarisico en concentratierisico.​

Een functionerende Oekraïense markt biedt geografische diversificatie — Oost-Europa is geopolitiek groeiend belang voor Europa.

2. "Eerste mover" voordeel in Europese integratie

Oekraïne’s lidmaatschapsopdracht naar de EU zal kapitaalmarktharmonisatie versnellen. Nederlands bedrijven die nu betrokken zijn, hebben latere toetreders voor.

3. Reputatie als "betrouwbare partner"

In tegenstelling tot sommige landen heeft Nederland zich consequent getoond als samenwerkingspartner in lastige omstandigheden — EBRD, IFC, Wereldbank werken graag met Nederlandse instellingen.

Dit vergroten van vertrouwen leidt tot extra contracten en mandaten.

4. Technologie-export

Nederlandse fintech- en beursbedrijven kunnen:

• Handelsplatforms bouwen

• Risicomanagementsystemen leveren

• Compliance-technologie exporteren

• Data analytics en AI-tools installeren

De totale waarde van Nederlandse IT-export naar Oekraïne groeide al van onder €1 miljard naar waarschijnlijk €2-3 miljard binnen 5 jaar als wederopbouw accelereert.

5. Pensioenbeheerders: hoger rendement = hogere pensioenen

Dit is het meest tastbare voordeel voor Nederlandse burgers. Als pensioenfondsen hoger rendement behalen door diversificatie naar Oekraïne, vertaalt dit zich rechtstreeks in hogere pensioenuitkeringen.

Zoals DNB aangeeft: Nederlandse pensioenfondsen zijn "eigenlijk relatief zwaar in Europese bedrijven gegeven hun relatieve marktkapitalisatie". Groeimarkten bieden rendement-premie.​

De neerwaartse risico’s: eerlijke analyse

Nederlands pragmatisme vereist ook risico-inzicht.

1. Geopolitieke risico

De oorlog kan langer duren dan verwacht. Nederlandse beleggers moeten:

• Garanties van multilaterale organisaties (EBRD, IFC, Wereldbank)

• Staatsgaranties van Oekraïne of bondgenoten

• Gediversifieerde blootstelling om catastrofaal verlies te vermijden

Hier speelt onze rol in regelgeving: sterke prudentiële normen voorkomen botsingen.

2. Regelgevingsrisico

Oekraïne bouwt nog steeds regelgeving op. Beleggingsrisico’s:

• Wetswijzigingen die vorige investeringen ondermijnen

• Aandeelhoudersbescherming onzeker

• Eerlijke rechtspraak in geschillen niet gegarandeerd

Oplossing: Nederlandse regelgevers (AFM, DNB) kunnen best-practices invoeren als voorwaarde voor toegang tot Nederlandse markt.

3. Valuutarisico

De Oekraïense hryvnia is volatiel. Beleggers vereisen hryvnia- EN valutahedges.

Nederlandse derivatenmarkets (ICE Clear Netherlands) kunnen hier diensten leveren.

4. Operationeel risico

Cybersecurity onder oorlogsomstandigheden vereist militaire-standaard veilligheid. Nederlandse expertise (Fortinet, DRS, Axians) is hier waardevol.

Aanbevelingen voor Nederlandse stakeholders

Voor pensioenfondsen en vermogensbeheerders

1. Vorming van Oekraïne-taskforce met experts op regelgeving, valuering, risk

2. Investering in infrastructuur kennis: vraag expertise van EBRD adviseurs

3. Gradaties blootstelling: start klein, leer, schaal op

4. Samenwerkingen: zowel bilateraal als via EBRD-gemanaged funds

Voor Euronext

1. Deelname aan tenderprocedure voor strategische investor-rol (dit is direct aan de orde in 2025)

2. Uitstel van bredere consolidatie totdat Oekraïne stabiel is, maar early-stage technical assistance bieden

3. Joint venture met lokale marktpartijen om risico’s te spreiden

Voor AFM en DNB

1. Permanente technische missie naar Oekraïne’s regelgevers (NCCPM, NBU)

2. Standaardsetting: zorg dat Oekraïne’s regels compatibel zijn met Nederlandse/EU norms

3. Pensioenfondsen adviseren over blootstelling-limieten en hedging requirements

Voor het Nederlandse Ministerie van Financiën

1. Uitbreiding van UPF-financiering voor financieel-dienstenbedrijven

2. Export Credit Agency (OESO) dekking voor lange-termijn financiële projecten

3. Diplomatieke druk voor Nederlandse deelname aan tenderprocedures

Conclusie: Goed doen én goed verdienen

Daar waar andere landen wachten, kunnen Nederlandse financiële instellingen nu al waarde creëren. De Oekraïense transformatie is niet only een kwestie van solidariteit, maar ook van wederzijds economisch voordeel.

Voor Oekraïne: toegang tot Nederlands expertise en kapitaal accelereert wederopbouw en Europese integratie.

Voor Nederland: vroege positionering in een groeimarkt, diversificatie van pensioenbeleggingen, exportkansen voor fintech, en versterking van Nederlandse rol in Europese financiële consolidatie.

Zoals het Nederlands spreekwoord zegt: "Ieder vogelaar zingt naar zijn snavel" — wat betekent dat ieder naar zijn sterke punten dient. Nederlandse financiën hebben sterke punten: technische precisie, regelgevingsexpertise, internationale ervaring, risicomamagement.

Oekraïne heeft behoefte precies aan dit soort expertise — en is bereid daarvoor te betalen en te investeren.

De bal ligt in het Nederlandse veld. Tijd om te spelen.

Bibliografie en bronverwijzingen

Dit artikel is gebaseerd op officiële gegeven van regeringen, internationale financiële organisaties (EBRD, IMF, Wereldbank), statistische diensten (DNB, Euronext, RVO) en gevalideerde wetenschappelijke publicaties, wat maximale betrouwbaarheid verzekert.

Laatste opmerking: Alle informatie in dit artikel dient als educatief materiaal. Financiële beslissingen vereisen professioneel onafhankelijk advies. De auteur aanvaardt geen aansprakelijkheid voor investeringsverlies.